Senirkent, Senir ve Senirce isimleri nereden gelir?
Bölgemizdeki bu isimler hakkında yüzlerce duyum, söylenti mutlaka vardır. Ama takipçilerimiz için bilimsel verilerle paylaşmak istiyorum.
Bölgemizde Senirkent ilçemiz, Keçiborlu Senir Kasabamız ve Gönen Senirce Köyümüz mevcuttur.
Peki bu temel kelime SENİR ne anlam taşıyordu da bu kadar yerleşke adı var?
Senirkent ismi için Isparta Valiliği web sitesinde “Şeyh Ahmet Sultan, Elperek ve Turgut Babaların emrinde gelen Türkler bu topraklar üzerine yerleşmişler ve buraya “Eğimli arazi üzerine kurulmuş şehir” veya “Sınır boyundaki şehir” anlamına gelen “Senirkent” ismini vermişlerdir,” yazmaktadır.
Bu bilginin doğruluğu için bahsi geçen isimlerin geçtiği kaynağı birebir görmek ve incelemek gereklidir. Böyle bir kaynağa ben rastlamadım.
Ancak “Eğimli arazi üzerine kurulmuş şehir” veya “Sınır boyundaki şehir” ibaresine hiç katılmıyorum.
Birincisi Keçiborlu Senir Kasabası, Senirce açıklamadaki eğimli arazi tanımına hiç uymuyor. Hemen hepsi de düz ovada. Senirkent buna uysa da bu ihtimal dikkate değer değildir.
Eğer bütün eğimli yerlere Senir denseydi bugünkü Sütçüler’in bütün köyleri Senirkent adını taşımalıdır.
Peki sınır hattı olabilir mi?
Bu da çok zor, çünkü Senirkent ilk Türkleşme döneminde Uluborlu’ya ait bir köy ve yol üzerindedir. Sabit bir pozisyonu yoktur, haydi oldu diyelim hemen bu ad verilmezdi. Senir Kasabası göl kıyısında ve sınır hattında Yağıbasan Köyü vardır. Senirce için net bir bilgi olmasa da ihtimal dahilinde sınıra uyan tek yer burasıdır.
O halde ne olabilir?
Kelimenin özüne baktığımızda SENİR Türkçe bir kelime olup, ülkemizde farklı illerde de bu ada sahip karyeler mevcuttur.
Keçiborlu Senir Kasabasının ilk adı 1530 tahrir kaydında SENİRCE olarak geçmektedir. Yani burada bir öz kelime SENİR üzerinden gideceğiz.
İlk Türkleşme hareketlerinde 1228 yılında Alanya Manavgat civarında Senir Beyliği adında yarı özerk hareket eden bir beyliği tarihte görüyoruz. Bu beylik tamamen Avşarlardan oluşmuş olup, bugünkü Alanya Avsallar yerleşkesinin adının kökeni de Avşarlar dır.
Senir Beyliği ile daha detaylı bilgiler mevcut olup kendi bölgemizden devam edeceğim.
Kırgızların Kemçik Çığrak Yazıtında KARASENİR adlı bir bölgeden bahseder. Bu yazıt 10. Yüzyıla ait Göktürk harfleriyle yazılmış bir yazıttır.
İşte ilk kez SENİR adını daha doğrusu en eski SENİR adından bahseden eser budur.
Yani SENİR Orta Asya’da biz Türklerin ata topraklarından bir addır.
Türkler Rum Diyarı (Anadoluya) ilk girdiklerinden orta asyadaki yerleşik isimleri burada da kullandılar.
Yani SENİR ilk kez bölgeye giren Türklerin koyduğu isimlerdendir. Hiçbir Senir adı sonradan verilmemiştir verilemez.
Bir coğrafyada yaşayanlar o coğrafyanın adıyla anılır.
Örneğin Parga’lı olan İbrahim Paşa’ya, PARGALI İBRAHİM PAŞA denmiştir. Günümüze yakın KONYALI İSMAİL HAKKI, İSKİLİPLİ ATIF HOCA vs gibi.
Senir orta asyada ata topraklarında bir yerleşke adı ise, Anadoluya gelen Türklerin kendi öz yurtları adını taşıyan SENİR- SENİRLİ- SENİRKENT- SENİRCE gibi isimler kullanmaları gerekmektedir ve öyle olmuştur. Hele ki bu yerleşkeler bir birine yakın ise, aynı kökten gelen halkın olduğunun ispatıdır.
Bizim bölgemizde, SENİRKENT-SENİR-SENİRCE birbirine çok uzak yerler değildir ve bu tanıma da uyar.
Gelelim Alanya Senir Beyliği ile ilgili olan bağa. Bu beylik 1228 lerden sonra ortaya çıkıyor. Zaten o bölgenin Türkleşmesi Alaeddin Keykubad zamanında, Ertokuş Gazi komutanlığında gerçekleşiyor.
Peki beylik kuracak kadar büyük olan bu SENİRLİLER daha önce neredeydi.
Elbette Uluborlu hattında fetih için bekleyen Senirkent, Senir ve Senirce’yi oluşturan Senirliler idi.
Peki nasıl Alanya ve civarının fethine ulaştılar?
Çünkü onlar önce Ağros (Atabeyi) aldılar. Sonra Ertokuş Gazi’nin ordusunda Antalya ve sahil kalelerinin fethine katıldılar.
Fetih için, Senirkent – Ağros Atabey- Avşar Gelendost- Eğirdir – Sütçüler- Gebiz – yolunu kullandılar.
Hülasa SENİRKENT, SENİR, SENİRCE adını orta asyadaki atalarının yurdu olan Avşar Türklerinin kurduğu, birbirine akraba olan ilk Türklerin kurduğu yerleşkelerdir.
Yani Senirkent, Senir ve Senirce Avşar boyundandır.
Günümüzde kültür olarak Avşarları çok iyi tanıyabilirsiniz. Avşar olan yerleşkelerin bazı özellikleri:
1-Zeybek oynarlar, oynadıkları Avşar zeybeğidir ama çoğu sadece zeybek bilir.
2- Düğünlerde teke zortlatması oynarlar.
3- Yüksük cirit oynarlar.
4- At ve deve kullanırlar.
5- Dutmaç, bulgur çorbası, et yemekleri yaparlar.
Örnekleri çoğaltabiliriz ki çoğu zaten öz Türk gelenekleridir.
Bu anlamda yeri gelmişken Avşar otağı Senirkentte 29-30 Eylül ve 1 Ekim tarihlerinde 3 gün sürecek olan kitap fuarına tüm kitapseverleri davet ediyorum.
Bekir MANAV 15.09.2022